KONFERENCJA PRASOWA

Christine Lagarde, prezes EBC
Luis de Guindos, wiceprezes EBC

Frankfurt nad Menem, 14 grudnia 2023

Dzień dobry, wspólnie z panem wiceprezesem witamy Państwa na naszej konferencji prasowej.

Rada Prezesów postanowiła dziś pozostawić trzy podstawowe stopy procentowe EBC bez zmian. Choć inflacja obniżyła się w ostatnich miesiącach, prawdopodobnie znów przejściowo wzrośnie w krótkim okresie. Zgodnie z najnowszymi projekcjami ekspertów Eurosystemu dla strefy euro oczekuje się, że w przyszłym roku inflacja będzie się stopniowo obniżać, a do docelowego poziomu 2% zbliży się w 2025. W ujęciu łącznym eksperci oczekują, że inflacja ogółem wyniesie średnio 5,4% w 2023, 2,7% w 2024, 2,1% w 2025 i 1,9% w 2026. W porównaniu z wrześniowymi projekcjami ekspertów oznacza to rewizję w dół na 2023 i – w szczególności – 2024.

Nastąpił dalszy spadek inflacji bazowej. Ale wewnętrzna presja cenowa jest wciąż podwyższona, co wynika przede wszystkim z silnej dynamiki jednostkowych kosztów pracy. Eksperci Eurosystemu oczekują, że inflacja z wyłączeniem cen energii i żywności wyniesie średnio 5,0% w 2023, 2,7% w 2024, 2,3% w 2025 i 2,1% w 2026.

Nasze wcześniejsze podwyżki stóp procentowych w dalszym ciągu mocno oddziałują na gospodarkę. Zacieśnienie warunków finansowania działa tłumiąco na popyt, co przyczynia się do spadku inflacji. Według oczekiwań ekspertów Eurosystemu wzrost gospodarczy pozostanie stłumiony w krótkim okresie. Później gospodarka ma się ożywiać w miarę wzrostu dochodów realnych, czyli korzystnego oddziaływania obniżającej się inflacji i rosnących płac, oraz poprawy popytu zewnętrznego. W ocenie ekspertów Eurosystemu wzrost gospodarczy wyniesie zatem średnio 0,6% w 2023, 0,8% w 2024 oraz 1,5% w 2025 i 2026.

Jesteśmy zdeterminowani w dążeniu do tego, by inflacja szybko powróciła do średniookresowego docelowego poziomu 2%. Na podstawie aktualnej oceny uważamy, że podstawowe stopy procentowe EBC znajdują się na poziomach, które – jeśli zostaną utrzymane przez wystarczająco długi okres – istotnie przyczynią się do osiągnięcia przyjętego celu. W przyszłych decyzjach dopilnujemy, by podstawowe stopy procentowe EBC były na poziomach wystarczająco restrykcyjnych tak długo, jak będzie to konieczne.

Przy ustalaniu odpowiedniego stopnia i czasu trwania restrykcyjności utrzymamy podejście oparte na danych. W szczególności nasze decyzje w sprawie stóp procentowych będą uwzględniać naszą ocenę perspektyw inflacji w świetle napływających danych gospodarczych i finansowych, dynamiki inflacji bazowej i siły transmisji polityki pieniężnej.

Podstawowe stopy procentowe EBC są dla nas głównym narzędziem kształtowania nastawienia polityki pieniężnej. Podjęliśmy także dziś decyzję o dalszej normalizacji bilansu Eurosystemu. W pierwszym półroczu 2024 Rada Prezesów zamierza nadal w całości reinwestować spłaty kapitału z tytułu zapadających papierów wartościowych nabytych w ramach nadzwyczajnego programu zakupów w czasie pandemii (PEPP). W drugim półroczu zamierza zmniejszać portfel PEPP średnio o 7,5 mld EUR miesięcznie. Rada Prezesów planuje zakończenie reinwestycji w ramach programu PEPP z końcem 2024.

Podjęte dziś decyzje są przedstawione w komunikacie prasowym dostępnym na naszej stronie internetowej.

Wytłumaczę teraz szczegółowo, jak oceniamy rozwój sytuacji gospodarczej i inflacji, po czym objaśnię naszą ocenę warunków finansowych i monetarnych.

Aktywność gospodarcza

Gospodarka strefy euro w trzecim kwartale nieco się skurczyła, głównie z powodu spadku zapasów. W krótkim okresie na aktywności gospodarczej będą prawdopodobnie dalej odbijać się zacieśnienie warunków finansowania i stłumienie popytu zewnętrznego. Perspektywy są szczególnie słabe dla budownictwa i przetwórstwa przemysłowego – dwóch sektorów najmocniej odczuwających wyższe stopy procentowe. Aktywność w sektorze usług w najbliższych miesiącach również ma się osłabić. Wynika to z oddziaływania słabszej aktywności w przemyśle, wygasania efektów ponownego otwarcia gospodarki i rozszerzania się wpływu zacieśnienia warunków finansowania.

Gospodarkę w dalszym ciągu podtrzymuje rynek pracy. Stopa bezrobocia w październiku wyniosła 6,5%, a zatrudnienie w trzecim kwartale wzrosło o 0,2%. Jednocześnie słabsza sytuacja gospodarcza tłumi popyt na pracowników – w ostatnich miesiącach firmy publikowały mniej ofert pracy. Ponadto, choć zatrudnienie jest wyższe, łączna liczba przepracowanych godzin w trzecim kwartale zmalała o 0,1%.

W miarę ustępowania kryzysu energetycznego rządy powinny dalej wycofywać związane z nim środki wsparcia. Jest to konieczne, by zapobiec wzrostowi średniookresowej presji inflacyjnej, który wymagałby jeszcze większego zacieśnienia polityki pieniężnej. Polityka fiskalna powinna sprzyjać zwiększaniu produktywności gospodarki i stopniowemu obniżaniu wysokiego długu publicznego. Reformy strukturalne i inwestycje na rzecz poprawy potencjału podażowego strefy euro, które ułatwiłoby pełne wdrożenie programu Next Generation EU, mogą przyczynić się do ograniczenia presji cenowej w średnim okresie, a przy tym wesprzeć transformację ekologiczną i cyfrową. W tym celu ważne jest szybkie osiągnięcie porozumienia w sprawie reformy unijnych ram zarządzania gospodarczego. Poza tym należy przyspieszyć prace nad unią rynków kapitałowych i ukończeniem budowy unii bankowej.

Inflacja

Inflacja w ciągu ostatnich dwóch miesięcy obniżyła się i według szybkiego szacunku Eurostatu jej roczna dynamika w listopadzie wyniosła 2,4%. Spadek dotyczył wszystkich składowych inflacji. Inflacja cen energii dalej się zmniejszyła i zmalała również inflacja cen żywności, choć w ujęciu łącznym pozostaje stosunkowo wysoka. W tym miesiącu inflacja prawdopodobnie wzrośnie pod wpływem dodatniego efektu bazy związanego z kosztem energii. Oczekujemy, że w 2024 inflacja będzie spadać wolniej z powodu dalszych dodatnich efektów bazy i wycofywania wprowadzonych wcześniej środków fiskalnych, które miały ograniczyć wpływ szoku cenowego na rynku energii.

Inflacja z wyłączeniem cen energii i żywności w ciągu ostatnich dwóch miesięcy obniżyła się niemal o cały punkt procentowy i w listopadzie wyniosła 3,6%. Wynika to z poprawy warunków podaży, wygasania efektów wcześniejszego szoku energetycznego oraz wpływu zacieśnienia polityki pieniężnej na popyt i możliwość dyktowania cen przez firmy. Inflacja cen towarów spadła do 2,9%, zaś inflacja cen usług – do 4,0%.

Wszystkie miary inflacji bazowej w październiku poszły w dół, ale wewnętrzna presja cenowa pozostała podwyższona, głównie w związku z silną dynamiką płac i spadkiem produktywności. Miary długookresowych oczekiwań inflacyjnych w większości wynoszą około 2%, a niektóre – dotychczas podwyższone – rynkowe wskaźniki kompensacji inflacji maleją.

Ocena ryzyka

W bilansie ryzyka dla wzrostu gospodarczego nadal przeważają czynniki spadkowe. Wzrost gospodarczy może być niższy, jeśli oddziaływanie polityki pieniężnej okaże się mocniejsze, niż oczekiwano. Na wzrost gospodarczy w strefie euro niekorzystnie wpłynęłoby też osłabienie gospodarki światowej lub dalsze spowolnienie handlu światowego. Istotnymi źródłami ryzyka geopolitycznego są nieuzasadniona wojna Rosji przeciw Ukrainie i tragiczny konflikt na Bliskim Wschodzie. Wskutek tego może osłabić się zaufanie firm i gospodarstw domowych co do przyszłości. Wzrost gospodarczy może być wyższy, jeśli rosnące dochody realne przełożą się na nadspodziewanie większe wydatki lub tempo wzrostu gospodarki światowej będzie szybsze, niż oczekiwano.

Do proinflacyjnych czynników ryzyka należą zwiększone napięcia geopolityczne, których skutkiem może być wzrost cen energii w krótkim okresie, i ekstremalne zjawiska pogodowe, które mogą powodować podbijanie cen żywności. Inflacja może również okazać się wyższa od zakładanej, jeśli oczekiwania inflacyjne wzrosną ponad poziom docelowy bądź dynamika płac lub marż zysku będzie silniejsza od oczekiwanej. Z kolei nadspodziewanie duży spadek inflacji może nastąpić, jeśli polityka pieniężna stłumi popyt w większym stopniu, niż oczekiwano, lub otoczenie gospodarcze w pozostałej części świata niespodziewanie się pogorszy, potencjalnie z powodu m.in. niedawnego nasilenia się ryzyka geopolitycznego.

Warunki finansowe i monetarne

Od naszego ostatniego posiedzenia rynkowe stopy procentowe wyraźnie się obniżyły i wynoszą mniej niż stopy procentowe uwzględnione w projekcjach ekspertów. Restrykcyjna polityka pieniężna EBC nadal mocno oddziałuje na ogólne warunki finansowania. Oprocentowanie kredytów w październiku ponownie wzrosło: do 5,3% w przypadku kredytów dla firm i 3,9% w przypadku kredytów hipotecznych.

Wyższe oprocentowanie kredytów, stłumiony popyt na kredyty i zacieśnienie ich podaży spowodowały dalsze osłabienie akcji kredytowej. Roczna dynamika kredytów dla firm w październiku obniżyła się do 0,3%, a roczna dynamika kredytów dla gospodarstw domowych także pozostała stłumiona i wyniosła 0,6%. W warunkach osłabienia akcji kredytowej i zmniejszenia bilansu Eurosystemu podaż szerokiego pieniądza – mierzona agregatem M3 – w dalszym ciągu się kurczyła. Jej roczna dynamika w październiku spadła do 1,0%.

Zgodnie z naszą strategią polityki pieniężnej Rada Prezesów dokonuje gruntownej oceny powiązań między polityką pieniężną a stabilnością finansową. Banki w strefie euro wykazały się odpornością. Ich współczynniki kapitałowe są wysokie, a rentowność w ciągu ostatniego roku znacznie wzrosła. Jednak w obecnej sytuacji zacieśnienia warunków finansowania, słabego wzrostu gospodarczego i napięć geopolitycznych perspektywy stabilności finansowej nadal są kruche. W szczególności sytuacja może się pogorszyć, jeśli koszty finansowania banków wzrosną bardziej, niż oczekiwano, i zwiększy się liczba kredytobiorców mających trudności ze spłatą kredytów. Jednocześnie łączny wpływ takiego scenariusza na gospodarkę powinien być ograniczony, jeśli rynki finansowe zareagują w sposób kontrolowany. Pierwszą linią obrony przeciwko narastaniu podatności na ryzyko finansowe pozostaje polityka makroostrożnościowa, a dotychczas zastosowane środki przyczyniają się do utrzymania odporności systemu finansowego.

Podsumowanie

Rada Prezesów postanowiła dziś pozostawić trzy podstawowe stopy procentowe EBC bez zmian. Jesteśmy zdeterminowani w dążeniu do tego, by inflacja szybko powróciła do średniookresowego docelowego poziomu 2%. Na podstawie aktualnej oceny uważamy, że stopy procentowe znajdują się na poziomach, które – jeśli zostaną utrzymane przez wystarczająco długi okres – istotnie przyczynią się do szybkiego powrotu inflacji do docelowego poziomu. W przyszłych decyzjach dopilnujemy, by podstawowe stopy procentowe EBC były na poziomach wystarczająco restrykcyjnych tak długo, jak będzie to konieczne do osiągnięcia przyjętego celu. Przy ustalaniu odpowiedniego stopnia i czasu trwania restrykcyjności utrzymamy podejście oparte na danych.

Rada Prezesów zamierza w drugim półroczu 2024 zmniejszać portfel PEPP i z końcem 2024 zakończyć związane z nim reinwestycje.

W każdym razie jesteśmy gotowi odpowiednio dostosowywać wszystkie narzędzia w ramach swojego mandatu, by doprowadzić do powrotu inflacji do naszego średniookresowego celu i utrzymać płynną transmisję polityki pieniężnej.

Odpowiemy teraz chętnie na Państwa pytania.

Dosłowny tekst przyjęty przez Radę Prezesów znajduje się w wersji angielskiej.