Handleiding voor het gebruik van de geconsolideerde weekstaat van het Eurosysteem

• Juridische basis
• Publicatiedata
• Grondslagen voor de verslaglegging
• Inhoud

Met de weekstaat informeert de ECB het publiek over de monetairbeleidstransacties, valutatransacties en beleggingsactiviteiten van het Eurosysteem.

Juridische basis voor de rapportage

Krachtens artikel 15 van de statuten van het ESCB moet het Eurosysteem wekelijks een geconsolideerd financieel overzicht publiceren. De zogenoemde weekstaat geeft een overzicht van de activa en verplichtingen van het Eurosysteem ten opzichte van derden, zoals die blijken uit de boeken van de nationale centrale banken (NCB’s) van het eurogebied en van de ECB. Onderlinge vorderingen en verplichtingen van de centrale banken van het Eurosysteem (vorderingen en verplichtingen binnen het Eurosysteem, zoals de TARGET2-saldi) compenseren elkaar en worden daarom niet weergegeven.

De indeling en de inhoud van de weekstaat zijn omschreven in het Richtsnoer van de ECB betreffende het juridische kader ten behoeve van de financiële administratie en verslaglegging in het Europees Stelsel van centrale banken (ECB/2016/34).

• ECB/2016/34
• ECB, ESCB en het Eurosysteem

Publicatiedata

De weekstaat wordt in de regel elke dinsdag om 15.00 uur Midden-Europese tijd gepubliceerd en heeft betrekking op de voorafgaande vrijdag. In bepaalde gevallen wijkt de publicatiedatum van deze regel af, bijvoorbeeld bij de eerste weekstaat na het einde van elk kwartaal en wanneer het TARGET2-systeem gesloten is tijdens de periode waarin de weekstaat wordt opgesteld. In een toelichting wordt informatie gegeven over de mutaties in de belangrijkste balansposten en -posities, en zo nodig ook over andere onderwerpen.

Overzicht van de publicatiedata

De ECB publiceert de weekstaat in alle officiële talen van de EU. De toelichting verschijnt alleen in het Engels.

Grondslagen voor de verslaglegging

Algemeen

In Richtsnoer ECB/2016/34 zijn de regels voor de financiële administratie en verslaglegging van het Eurosysteem vastgelegd. Toepassing van deze regels is verplicht voor alle posten die van materieel belang zijn voor de transacties van het Eurosysteem.

ECB/2016/34

Waarderingsgrondslagen

De weekstaat geeft de waardering van de activa en passiva van het Eurosysteem weer overeenkomstig Richtsnoer ECB/2016/34.

Activa en passiva

Aan het einde van elk kwartaal worden goud, in vreemde valuta luidende instrumenten en aangehouden effecten geherwaardeerd tegen de actuele marktkoersen en -prijzen, met uitzondering van: tot einde looptijd aangehouden effecten, niet-verhandelbare effecten en voor monetairbeleidsdoeleinden aangehouden effecten, die gewaardeerd worden tegen geamortiseerde kostprijs. Tegen geamortiseerde kostprijs gewaardeerde effecten worden afzonderlijk behandeld en onderworpen aan een impairmenttest.

Herwaardering

Effecten, renteswaps, -futures, -termijncontracten en andere rente-instrumenten (met uitzondering van in effecten besloten opties), worden per instrument geherwaardeerd. De herwaardering van deviezen (waaronder bijzondere trekkingsrechten) geschiedt per valuta.

Herwaardering per kwartaalultimo

De nettoherwaardering per kwartaalultimo wordt voor elke balanspost apart weergegeven in de weekstaat die na afloop van elk kwartaal verschijnt. Gedurende het kwartaal worden alle door het Eurosysteem uitgevoerde transacties verantwoord tegen transactieprijzen en -koersen. Hierdoor kunnen gebruikers gedurende het kwartaal de ontwikkeling van de transacties van het Eurosysteem op kasstroombasis volgen en worden de aan reguliere herwaardering onderworpen balansposities per kwartaalultimo tegen hun marktwaarde verantwoord teneinde de economische realiteit weer te geven.

Grondslagen voor de verantwoording van baten en lasten

Ongerealiseerde winsten die uit de herwaardering per kwartaalultimo voortvloeien, worden niet als baten verwerkt maar direct in een herwaarderingsrekening opgenomen. Ongerealiseerde verliezen worden per jaareinde ten laste van de winst-en-verliesrekening gebracht, indien ze eerder op de desbetreffende herwaarderingsrekening geboekte herwaarderingswinsten te boven gaan. Zulke ten laste van het resultaat gebrachte verliezen worden niet teruggenomen als er in latere jaren ongerealiseerde winsten optreden. Ongerealiseerde verliezen voortvloeiend uit de herwaardering van een waardepapier, een vreemde valuta of goudpositie worden niet gesaldeerd met ongerealiseerde winsten op andere effecten of valuta's. Deze grondslagen resulteren in transparantie en een prudente resultaatverantwoording.

Indeling van de balans

De NCB's rapporteren hun balansgegevens aan de ECB in overeenstemming met de indeling die is omschreven in Bijlage IV bij Richtsnoer ECB/2016/34, waarin ook de samenstelling van elke balanspost wordt vastgelegd. Consistentie in de rapportage van de verschillende NCB’s is essentieel voor de consolidatie van de gegevens. Meer informatie over de inhoud en de structuur van de balans wordt in het volgende gedeelte verschaft.

Inhoud

Algemeen

De weekstaat toont alle activa en verplichtingen van de centrale banken van het Eurosysteem, inclusief alle bijkantoren van NCB’s, ten opzichte van derden. De vorderingen en verplichtingen van dochterondernemingen en deelnemingen van de NCB’s van het eurogebied worden niet in de weekstaat opgenomen. Onderlinge vorderingen en verplichtingen van de centrale banken van het Eurosysteem (vorderingen en verplichtingen binnen het Eurosysteem, zoals de TARGET2-saldi) compenseren elkaar en worden daarom niet weergegeven.

Structuur van de balans

Overeenkomstig Europese en internationale statistische normen wordt er in de weekstaat onderscheid gemaakt tussen ingezetenen van het eurogebied en niet-ingezetenen van het eurogebied. Verder worden in vreemde valuta luidende en in euro luidende posten onderscheiden. Bovendien worden posities ten opzichte van de financiële sector (bijv. verplichting 3 Overige verplichtingen aan kredietinstellingen in het eurogebied, luidende in euro) apart verantwoord van posities ten aanzien van overheden en andere sectoren (bijv. verplichting 5 Verplichtingen aan overige ingezetenen van het eurogebied, luidende in euro).

De in de weekstaat opgenomen saldi zijn per ultimo verslagdatum en de mutaties (als gevolg van transacties en herwaarderingen per einde kwartaal) zijn ten opzichte van de voorafgaande week. Alle balansposten luiden in miljoenen euro’s, terwijl de posten in de toelichting doorgaans in miljarden euro’s luiden.

Toelichting op de weekstaat

De toelichting heeft vooral betrekking op mutaties als gevolg van ontwikkelingen in de uitvoering van het monetair beleid en deviezentransacties sinds de voorafgaande week. In dit gedeelte wordt een overzicht gegeven van de verwijzingen naar de belangrijkste balansposten die in de weekstaat worden genoemd.

Goud en goudvorderingen (actief 1) geeft de marktwaarde weer van het (fysieke en niet-fysieke) goud dat de centrale banken van het Eurosysteem per het voorgaande kwartaalultimo aanhielden, evenals de waarde van eventuele transacties (aankopen en verkopen) die sinds het einde van het vorige kwartaal zijn afgewikkeld. Deze post maakt geen deel uit van de nettopositie van het Eurosysteem in vreemde valuta, maar wel van de officiële reserves van het Eurosysteem. In de toelichting wordt alleen een specifieke paragraaf opgenomen als er sprake is van aanzienlijke mutaties ten opzichte van de voorgaande week, bijvoorbeeld als gevolg van een herwaardering per kwartaalultimo.

De nettopositie van het Eurosysteem in vreemde valuta (actief 2 en 3 minus verplichting 7, 8 en 9)^[1] omvat posten die voortvloeien uit alle in vreemde valuta (met inbegrip van bijzondere trekkingsrechten) luidende cliënten- en portefeuilletransacties met zowel ingezetenen als niet-ingezetenen van het eurogebied, evenals in vreemde valuta luidende liquiditeitsverschaffende transacties ten behoeve van ingezetenen van het eurogebied. Deze categorie omvat het in vreemde valuta luidende deel van de officiële reserves van het Eurosysteem, die vooral nodig zijn ter ondersteuning van eventuele interventies op de valutamarkt.

• Actief 2.1 Vorderingen op het IMF geeft de vorderingen van lidstaten weer die voortvloeien uit hun lidmaatschap van het Internationaal Monetair Fonds, de door hen aangehouden bijzondere trekkingsrechten en hun deelname aan IMF-programma’s. Een daarmee verband houdende balanspost is verplichting 9 Tegenwaarde van toegewezen bijzondere trekkingsrechten in het IMF, die staat voor het bedrag aan bijzondere trekkingsrechten dat oorspronkelijk aan de respectieve lidstaten is toegewezen.
• Actief 2.2 Tegoeden bij banken en beleggingen in effecten, externe leningen en overige externe activa vertegenwoordigt het overgrote deel van de officiële in vreemde valuta luidende activa van het Eurosysteem en bestaat hoofdzakelijk uit deposito's en beleggingen in waardepapieren bij tegenpartijen buiten het eurogebied. In vreemde valuta luidende activa binnen het eurogebied worden verantwoord onder actief 3 Vorderingen op ingezetenen van het eurogebied, luidende in vreemde valuta.

De nettokredietverlening door het Eurosysteem aan kredietinstellingen (actief 5 minus verplichting 2.2, 2.3, 2.4, 2.5 en 4)^[2] geeft het gebruik weer van de liquiditeitsverschaffende kredietverleningstransacties van het Eurosysteem door tegenpartijen, na aftrek van liquiditeitsabsorberende instrumenten.

Kredietverlening aan kredietinstellingen in het eurogebied in verband met in euro luidende monetairbeleidstransacties (actief 5) wordt uitgesplitst in zes deelposten en geeft de liquiditeitsverschaffende monetairbeleidskrediettransacties van het Eurosysteem weer.

• Actief 5.1 Basisherfinancieringstransacties heeft betrekking op reguliere liquiditeitsverschaffende openmarktkrediettransacties die het Eurosysteem uitvoert in de vorm van transacties met wederinkoop. Basisherfinancieringskrediettransacties verlopen via wekelijkse standaardtenders en hebben normaliter een looptijd van één week.
• Actief 5.2 Langerlopende herfinancieringstransacties omvat de maandelijkse liquiditeitsverschaffende transacties met wederinkoop, die normaliter een looptijd van drie maanden hebben. Voorts omvat deze post buitengewone monetairbeleidsmaatregelen in de vorm van extra langerlopende herfinancieringstransacties in euro, die nader worden toegelicht op de pagina’s over de openmarkttransacties op de website van de ECB.
• Actief 5.3 Finetuningtransacties met wederinkoop omvat de ad-hocmarkttransacties die tot doel hebben de liquiditeitssituatie op de markt en de rente te sturen, met name om de effecten van onverwachte liquiditeitsschommelingen in de markt op de rente af te vlakken.
• Actief 5.4 Structurele transacties met wederinkoop omvat liquiditeitsverschaffende openmarkttransacties met wederinkoop. Het Eurosysteem voert deze transacties hoofdzakelijk uit om de structurele liquiditeitspositie van de financiële sector ten opzichte van het Eurosysteem te beïnvloeden.
• Actief 5.5 Marginale beleningsfaciliteit is een permanente faciliteit van het Eurosysteem waarvan tegenpartijen gebruik kunnen maken om van een NCB daggeld te verkrijgen tegen een van tevoren vastgestelde rentevoet en op onderpand van beleenbare activa.
• Actief 5.6 Kredieten uit hoofde van margestortingen kan voortkomen uit waardestijgingen van onderliggend onderpand ten behoeve van ander aan tegenpartijen verleend krediet. In dergelijke gevallen kunnen centrale banken een overschot aan geldmiddelen aan de tegenpartij teruggeven.

De nettokredietverlening door het Eurosysteem aan kredietinstellingen wordt berekend door de volgende verplichtingen in mindering te brengen op actief 5.

• Verplichting 2.2 Depositofaciliteit is een permanente faciliteit van het Eurosysteem, op grond waarvan tegenpartijen eendaagse (overnight) deposito's kunnen aanhouden, tegen een van tevoren vastgestelde rentevoet. (Deze deelpost dient te worden beschouwd in samenhang met actief 5.5 Marginale beleningsfaciliteit. Waar het eerstgenoemde instrument kan dienen om overtollige liquiditeit voor korte tijd weg te zetten, dient het tweede om kort durende liquiditeitstekorten te dekken.)

• Verplichting 2.3 heeft betrekking op Termijndeposito's. Het aantrekken van termijndeposito's is een monetairbeleidsinstrument voor finetuning, bedoeld om liquiditeit in de markt te absorberen of om op de laatste dag van een reserveaanhoudingsperiode liquiditeitsonevenwichtigheden op te vangen.

• Verplichting 2.4 Finetuningtransacties met wederinkoop geeft de niet-reguliere openmarkttransacties van het Eurosysteem weer die vooral bedoeld zijn om een onverwachte liquiditeitsinstroom in de markt te absorberen. De tegenpost aan de activazijde van de balans is actief 5.3 Finetuningtransacties met wederinkoop.

• Verplichting 2.5 Deposito's uit hoofde van margestortingen kan voortkomen uit waardedalingen van onderliggend onderpand inzake aan tegenpartijen verleend krediet. In dergelijke gevallen kan het Eurosysteem tegenpartijen verplichten extra geldmiddelen te storten (of extra onderpand te verstrekken). De tegenpost aan de activazijde van de balans is actief 5.6 Kredieten uit hoofde van margestortingen.

De monetaire basis (verplichting 1, 2.1 en 2.2)^[3] bestaat uit:

• verplichting 1 Bankbiljetten in omloop. Deze vertegenwoordigt de nominale waarde van de eurobankbiljetten die door de centrale banken van het Eurosysteem in omloop zijn gebracht;
• verplichting 2.1 Rekeningen-courant (met inbegrip van reserveverplichtingen). Deze post betreft hoofdzakelijk gelden die worden aangehouden in verband met de voor kredietinstellingen geldende verplichting tegoeden op rekeningen bij hun NCB aan te houden. Het minimumreservesysteem van het Eurosysteem kent middelingsbepalingen, hetgeen wil zeggen dat kredietinstellingen moeten voldoen aan de gemiddelde reserveverplichtingen over een bepaalde reserveaanhoudingsperiode;
• verplichting 2.2 Depositofaciliteit (zie hierboven).

Actief 7.1 Voor monetairbeleidsdoeleinden aangehouden effecten geeft de door het Eurosysteem aangehouden effecten weer die zijn aangekocht in het kader van de met het monetair beleid verband houdende programma’s voor de aankoop van activa. Deze effecten worden in verschillende portefeuilles uitgesplitst. Meer informatie is terug te vinden op pagina’s over de programma’s voor de aankoop van activa op de website van de ECB.

Alle onder actief 7.1. opgenomen waardepapieren worden geboekt tegen geamortiseerde kostprijs, ongeacht het doel waarvoor ze worden aangehouden. Er wordt jaarlijks een impairmenttest uitgevoerd.

In de toelichting kan onder Other issues (Overige aangelegenheden) informatie worden opgenomen over significante mutaties in balansposten in de weekstaat die in de toelichting niet standaard worden behandeld.

Hier werd bijvoorbeeld melding gemaakt van een herrubricering in verband met de harmonisering van de verantwoording van de noodliquiditeitssteun (emergency liquidity assistance – ELA) die de NCB’s van het Eurosysteem aan binnenlandse kredietinstellingen hadden verstrekt. Wanneer zulke transacties de vorm aannemen van leningen op onderpand, worden ze in de weekstaat verantwoord onder Overige vorderingen op kredietinstellingen in het eurogebied, luidende in euro (actief 6).