EBC publikuje raport o konwergencji 2018

23 maja 2018

• Wszystkich siedem analizowanych krajów osiągnęło postępy w spełnianiu kryteriów konwergencji.
• Żaden z nich nie spełnia jednak w całości wymagań traktatowych, w tym dotyczących konwergencji prawnej.
• Osiągnięcie trwałej konwergencji jest warunkiem pomyślnego wprowadzenia euro.

Europejski Bank Centralny (EBC) wydał dziś swój raport o konwergencji 2018, do czego zobowiązuje go Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Raport obejmuje: Bułgarię, Chorwację, Czechy, Polskę, Rumunię, Szwecję i Węgry. EBC stwierdził, że wszystkie te kraje poczyniły postępy na drodze do spełnienia tzw. kryteriów konwergencji (czyli wyrównania dystansu rozwojowego do państw strefy euro, co jest warunkiem wprowadzenia wspólnej waluty), choć żaden nie spełnia ich w całości. Oceniał, w jakim stopniu kraje te osiągnęły trwałą konwergencję gospodarczą i czy ich banki centralne spełniają wymogi prawne dotyczące integracji z Eurosystemem. Przy ocenie trwałości konwergencji uwzględniał też rozszerzone przepisy unijne dotyczące zarządzania gospodarczego (w tym pakt stabilności i wzrostu oraz procedurę dotyczącą zakłóceń równowagi makroekonomicznej), jak również inne istotne czynniki, na przykład jakość otoczenia instytucjonalnego.

Konwergencja gospodarcza. Jeśli chodzi o nominalne kryteria konwergencji, od czasu wydania przez EBC raportu o konwergencji z roku 2016 dokonał się pewien postęp.

Różnice w poziomie inflacji między krajami jeszcze bardziej się zmniejszyły, co świadczy o zbliżaniu się do wysokiego stopnia stabilności cen. W ciągu 12‑miesięcznego okresu referencyjnego (od kwietnia 2017 do marca 2018 roku) inflacja w Unii poszła w górę, głównie z powodu mocnego wzrostu gospodarczego i zwiększania się cen energii i surowców. Wpłynęło to na wartość referencyjną dla kryterium stabilności cen. Kryterium to zostało spełnione przez pięć z siedmiu badanych krajów. Stopa inflacji była wyższa od wartości referencyjnej w Czechach i na Węgrzech. Natomiast w Rumunii i Szwecji była równa tej wartości, w Bułgarii i Polsce – niższa od niej, a w Chorwacji – znacznie niższa. Przewiduje się, że w nadchodzących latach inflacja w badanych krajach jeszcze wzrośnie. Wobec większości z nich występują obawy o długoterminową trwałość jej konwergencji.

W raporcie wskazano na wyraźną poprawę w zakresie kryteriów fiskalnych: w większości analizowanych krajów zmniejszyła się nierównowaga finansów publicznych. W 2017 roku żaden z tych krajów nie wykazał deficytu budżetowego przekraczającego wartość referencyjną (3% PKB) i żaden nie jest obecnie objęty procedurą dotyczącą nadmiernego deficytu. W roku 2016 procedurze tej była poddana Chorwacja. Zatem wszystkie omawiane kraje spełniają obecnie kryterium deficytu. Wskaźniki zadłużenia jedynie w Chorwacji i na Węgrzech przekraczają próg 60% PKB, ale w obu krajach wykazują wystarczający trend spadkowy i zbliżają się do wartości progowej w zadowalającym tempie, w związku z czym można uznać, że spełniają wymogi paktu stabilności i wzrostu.

Żaden z omawianych krajów nie uczestniczy w mechanizmie kursowym ERM II. W większości z nich kurs walutowy w dwuletnim okresie referencyjnym wykazywał stosunkowo wysoki stopień zmienności. Wyjątkami były Bułgaria, której waluta jest powiązana z euro w systemie izby walutowej, oraz Chorwacja, gdzie obowiązuje kurs płynny ściśle kierowany.

Jeśli chodzi o konwergencję długoterminowych stóp procentowych, w pięciu spośród siedmiu krajów analizowanych w raporcie były one poniżej wartości referencyjnej, wynoszącej 3,2%. Stopy wyższe od wartości referencyjnej wystąpiły w Polsce i Rumunii. Najniższy poziom stóp miały Czechy i Szwecja.

Ważna jest trwałość konwergencji. Kraje dążące do wprowadzenia euro powinny wykazać, że proces konwergencji ma charakter trwały. Warunkiem wstępnym jego trwałości jest stabilność makroekonomiczna, a w szczególności – odpowiednia polityka fiskalna. Większość badanych krajów poczyniła postępy w eliminowaniu nierównowagi w swoich gospodarkach. Trwała konwergencja wymaga również stabilnych instytucji publicznych. Także rynki pracy i produktów muszą funkcjonować prawidłowo – pomaga to w przezwyciężaniu szoków makroekonomicznych. Ponadto potrzebna jest właściwa polityka makroostrożnościowa, pozwalająca zapobiegać narastaniu nierównowagi gospodarczej, np. nadmiernemu wzrostowi cen aktywów bądź spirali boomów i krachów kredytowych. I wreszcie, konieczne są odpowiednie ramy nadzoru finansowego oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji finansowych, zwłaszcza w kontekście utworzenia unii bankowej i jednolitego mechanizmu nadzorczego.

Konwergencja prawna. W żadnym z siedmiu analizowanych krajów ramy prawne nie spełniają wszystkich warunków wprowadzenia euro. Nadal występuje brak zgodności pod względem instytucjonalnej i finansowej niezależności banku centralnego oraz niezależności personalnej. Poza tym we wszystkich tych krajach z wyjątkiem Chorwacji nie ma pełnej zgodności prawa w zakresie zakazu finansowania sektora publicznego przez bank centralny oraz integracji prawnej poszczególnych banków centralnych z Eurosystemem.

Kontakt z mediami: Stefan Ruhkamp, tel.: +49 69 1344 5057.

Uwagi:

• Raporty o konwergencji są sporządzane przez EBC i Komisję Europejską co dwa lata oraz dodatkowo na wniosek państwa członkowskiego, które chciałoby wejść do strefy euro.
• Opisują postępy państw nienależących jeszcze do tej strefy w osiąganiu kryteriów konwergencji, których spełnienie jest warunkiem wprowadzenia wspólnej waluty.