πρωτη δημοσίευση στατιστικών στοιχείων για τα επιτοκια των νχι

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) εγκαινιάζει σήμερα μια νέα σειρά εναρμονισμένων στατιστικών στοιχείων σχετικών με τα επιτόκια. Αυτά τα στατιστικά στοιχεία, τα οποία αφορούν τόσο τις νέες εργασίες όσο και τα υφιστάμενα υπόλοιπα, ξεκινούν από τον Ιανουάριο του 2003 και συγκεντρώνονται κάθε μήνα με βάση ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα περίπου 1.800 πιστωτικών ιδρυμάτων από όλη τη ζώνη του ευρώ. Τα νέα στατιστικά στοιχεία καλύπτουν τα επιτόκια που εφαρμόζουν τα ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ σε όλες τις σημαντικές κατηγορίες καταθέσεων και δανείων σε ευρώ που αφορούν νοικοκυριά και μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ, καθώς και τους σχετικούς όγκους των εργασιών. Δημοσιεύονται για το σύνολο της ζώνης του ευρώ και για κάθε κράτος-μέλος χωριστά (στο δικτυακό τόπο της αντίστοιχης εθνικής κεντρικής του τράπεζας).

Η νέα αυτή σειρά εναρμονισμένων στατιστικών στοιχείων επιφέρει σημαντικές βελτιώσεις στα διαθέσιμα στοιχεία για την ανάλυση των νομισματικών εξελίξεων, της μετάδοσης των μεταβολών της νομισματικής πολιτικής στις οικονομίες της ζώνης του ευρώ, καθώς και θεμάτων χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Τα επιτόκια χορηγήσεων παρέχουν επίσης πληροφορίες για τους όρους χρηματοδότησης, ενώ οι διαφορές μεταξύ επιτοκίων χορηγήσεων και επιτοκίων καταθέσεων παρέχουν πληροφορίες για τους τραπεζικούς όρους. Επιπλέον, οι όγκοι των καταθέσεων και των χορηγήσεων βοηθούν στην κατανόηση των χρηματοπιστωτικών εξελίξεων, συμπληρώνοντας τα στατιστικά στοιχεία για τις λογιστικές καταστάσεις των ΝΧΙ που δημοσιεύονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα από την ΕΚΤ. Τέλος, για πρώτη φορά, τα νέα αυτά εναρμονισμένα στατιστικά στοιχεία επιτρέπουν στην τραπεζική κοινότητα και στο ευρύ κοινό να πραγματοποιούν διαφωτιστικές συγκρίσεις μεταξύ των επιτοκίων που εφαρμόζονται από τα ΝΧΙ ανά τη ζώνη του ευρώ.

Τα νέα αυτά στατιστικά στοιχεία για τα επιτόκια αντικαθιστούν τα δέκα μη εναρμονισμένα επιτόκια λιανικής της ζώνης του ευρω που δημοσιεύονται στο Μηνιαίο Δελτίο της ΕΚΤ από τον Ιανουάριο του 1999. Τα νέα στατιστικά στοιχεία διαφέρουν ουσιωδώς ως προς την κάλυψη και τον ορισμό τους από τα δημοσιευόμενα στο παρελθόν επιτόκια λιανικής. Γι' αυτό δεν είναι δυνατή η άμεση σύγκριση μεταξύ νέων και παλαιών επιτοκίων.

Επί του παρόντος, τα στατιστικά στοιχεία για τα επιτόκια των ΝΧΙ θα δημοσιεύονται την 30ή εργάσιμη ημέρα μετά το τέλος της περιόδου αναφοράς. Το επόμενο δελτίο τύπου προγραμματίζεται να δημοσιευθεί στις 15 Ιανουαρίου 2004. Τα στοιχεία θα δημοσιεύονται επίσης στο δικτυακό τόπο, στο Μηνιαίο Δελτίο και στο Statistics Ρocket Βοοk της ΕΚΤ.

Τα νέα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι τα μέσα επίπεδα, για τη ζώνη του ευρώ, των επιτοκίων που εφαρμόζουν τα ΝΧΙ για τις καταθέσεις και τα δάνεια διαφέρουν και ότι εξαρτώνται από τη διάρκεια, το είδος του πελάτη, το σκοπό του δανείου κ.λπ. � αραδείγματος χάριν, το Σεπτέμβριο του 2003 το επιτόκιο των καταθέσεων μίας ημέρας από μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις ήταν 0,87%, ενώ το επιτόκιο των καταθέσεων μίας ημέρας από νοικοκυριά ήταν 0,68%. Το μέσο επιτόκιο των καταθέσεων υπό προειδοποίηση έως 3 μηνών από νοικοκυριά ανερχόταν σε 1,93%. Το επιτόκιο των πιο μακροπρόθεσμων καταθέσεων, λ.χ. των καταθέσεων συμφωνημένης διάρκειας άνω των 2 ετών, από μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις ήταν 3,64%. Στην πλευρά των χορηγήσεων, το επιτόκιο των καταναλωτικών δανείων κυμαινόμενου επιτοκίου με αρχική περίοδο καθορισμού επιτοκίου έως 1 έτος προς νοικοκυριά ήταν 7,37%, ενώ το επιτόκιο των αντίστοιχων δανείων (ύψους άνω του 1 εκατ. ευρώ) προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις ανερχόταν σε 3,11%. Το επιτόκιο των στεγαστικών δανείων προς νοικοκυριά με αρχική περίοδο καθορισμού επιτοκίου άνω του 1 έτους και έως 5 έτη ήταν 4,10%.

Όσον αφορά την εξέλιξη των επιτοκίων στη διάρκεια του έτους, τα στατιστικά στοιχεία για τις νέες εργασίες επιβεβαιώνουν ότι τα επιτόκια καταθέσεων που εφαρμόζονται από τα ΝΧΙ υποχώρησαν μεταξύ Ιανουαρίου και Σεπτεμβρίου 2003. Στις βραχυπρόθεσμες καταθέσεις, η μείωση αυτή ήταν της τάξεως των 20 έως 35 μονάδων βάσης για τα επιτόκια των καταθέσεων μίας ημέρας (από νοικοκυριά και από μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις) και των καταθέσεων υπό προειδοποίηση έως 3 μηνών (βλ. Διάγραμμα 1). Στις μεγαλύτερες διάρκειες, τα επιτόκια των καταθέσεων συμφωνημένης διάρκειας άνω των 2 ετών από νοικοκυριά και από μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις μειώθηκαν γύρω στις 75 και 60 μονάδες βάσης αντίστοιχα (βλ. Διάγραμμα 2).

Τα μέσα επιτόκια χορηγήσεων των ΝΧΙ μειώθηκαν επίσης στις περισσότερες κατηγορίες δανείων μεταξύ Ιανουαρίου και Σεπτεμβρίου 2003. Οι εξελίξεις όμως διαφοροποιήθηκαν ανάλογα με το αν οι δανειοδοτούμενοι ήταν χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις ή νοικοκυριά (βλ. Διάγραμμα 3). Στην περίπτωση των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων, το επιτόκιο των υπεραναλήψεων και των δανείων ύψους άνω του 1 εκατ. ευρώ, κυμαινόμενου επιτοκίου και με αρχική περίοδο καθορισμού επιτοκίου έως 1 έτος μειώθηκε γύρω στις 75 και 60 μονάδες βάσης, αντίστοιχα. Αντιθέτως, το επιτόκιο των υπεραναλήψεων των νοικοκυριών μειώθηκε μόνο κατά 13 μονάδες βάσης, ενώ το επιτόκιο των καταναλωτικών δανείων κυμαινόμενου επιτοκίου με αρχική διάρκεια καθορισμού επιτοκίου έως 1 έτος αυξήθηκε κατά 15 μονάδες βάσης περίπου.

Ωστόσο, προκειμένου για τα μακροπρόθεσμα επιτόκια, η μείωση ήταν εντονότερη στην περίπτωση των δανείων προς νοικοκυριά από ό,τι στην περίπτωση των δανείων προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις (βλ. Διάγραμμα 4). Το επιτόκιο των στεγαστικών δανείων προς νοικοκυριά με αρχική περίοδο καθορισμού επιτοκίου άνω των 5 ετών και έως 10 έτη μειώθηκε κατά 60 μονάδες βάσης περίπου μεταξύ Ιανουαρίου και Σεπτεμβρίου 2003, ενώ το επιτόκιο των δανείων ύψους άνω του 1 εκατ. ευρώ και με αρχική περίοδο καθορισμού επιτοκίου άνω των 5 ετών προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις μειώθηκε κατά 35 μονάδες βάσης περίπου την ίδια περίοδο. Οι διαφορές αυτές ενδεχομένως

αντανακλούν ώς ένα βαθμό επανεκτιμήσεις εκ μέρους των ΝΧΙ για τον πιστωτικό κίνδυνο που παρουσιάζουν οι ποικίλες μορφές δανείων.

Η εξέλιξη των βραχυπρόθεσμων επιτοκίων των ΝΧΙ μεταξύ Ιανουαρίου και Σεπτεμβρίου 2003 μπορεί να συγκριθεί με την υποχώρηση του επιτοκίου 3 μηνών της αγοράς χρήματος κατά 70 μονάδες βάσης περίπου την ίδια περίοδο (βλ. επίσης Διαγράμματα 1 και 3). Τα νέα στατιστικά στοιχεία επιβεβαιώνουν λοιπόν ότι τα επιτόκια των καταθέσεων μίας ημέρας και των συνήθων καταθέσεων ταμιευτηρίου (δηλ. των καταθέσεων υπό προειδοποίηση έως 3 μηνών από νοικοκυριά) προσαρμόζονται με ιδιαίτερα βραδύ ρυθμό στις μεταβολές των επιτοκίων της αγοράς χρήματος, όπως είχε παρατηρηθεί και με βάση τα προηγούμενα στατιστικά στοιχεία. Τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια χορηγήσεων εμφανίζουν μεγαλύτερη βραδύτητα προσαρμογής όταν οι δανειοδοτούμενοι είναι νοικοκυριά (αντί μη χρηματοπιστωτικές εταιρίες).

Τα συγκρίσιμα μακροπρόθεσμα επιτόκια της αγοράς, π.χ. τα επιτόκια των πενταετών ομολόγων του Δημοσίου, παρουσίασαν διακυμάνσεις στη διάρκεια του 2003. Αρχικά υποχώρησαν, μετά τον Ιούνιο αυξήθηκαν πάλι και το Σεπτέμβριο πλησίασαν τα επίπεδα του Ιανουαρίου (βλ. επίσης Διαγράμματα 2 και 4). Τα επιτόκια των ΝΧΙ συνήθως αντιδρούν με κάποια χρονική υστέρηση στις μεταβολές των επιτοκίων της αγοράς. Ειδικότερα, τα επιτόκια των μακροπρόθεσμων καταθέσεων των νοικοκυριών φάνηκε να αντιδρούν με κάποια βραδύτητα στην πρόσφατη αύξηση των μακροπρόθεσμων επιτοκίων της αγοράς.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό των νέων στατιστικών στοιχείων είναι ότι επιτρέπουν να εκτιμηθεί το συνολικό κόστος που βαρύνει τον πελάτη για δύο κατηγορίες δανείων. Αυτό το συνολικό κόστος, όπως μετρείται από το συνολικό ετήσιο ποσοστό επιβάρυνσης, περιλαμβάνει όχι μόνο το επιτόκιο αλλά και τις συναφείς επιβαρύνσεις, όπως το κόστος έρευνας, διαχείρισης, κατάρτισης εγγράφων, εγγυήσεων και ασφάλισης πιστώσεων. Τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι αυτές οι επιβαρύνσεις είναι μεγαλύτερες για τα καταναλωτικά από ό,τι για τα στεγαστικά δάνεια (βλ. Διάγραμμα 5). Κατά μέσο όρο, η διαφορά μεταξύ του ποσοστού επιβάρυνσης του πελάτη και του σταθμικού μέσου όρου των επιτοκίων ανήλθε την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2003 σε 65 και 20 μονάδες βάσης για τα καταναλωτικά και τα στεγαστικά δάνεια αντίστοιχα.

Τα νέα στατιστικά στοιχεία περιλαμβάνουν επίσης πληροφορίες για τα μέσα επιτόκια εκτοκισμού των υφιστάμενων υπολοίπων των καταθέσεων και των δανείων σε ευρώ (βλ. Διάγραμμα 6). Αυτά τα στατιστικά στοιχεία αφορούν τα μέσα επιτόκια που εφαρμόζονται σε όλες τις συμφωνηθείσες στο παρελθόν εργασίες. Κατά συνέπεια, τα επιτόκια εκτοκισμού των υφιστάμενων υπολοίπων παρουσιάζουν μικρότερες διακυμάνσεις από ό,τι τα επιτόκια που εφαρμόζονται στις νέες εργασίες.

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να ανατρέξετε στο παράρτημα αυτού του δελτίου Τύπου που δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα της ΕΚΤ [pdf 256 kB].